"Idź, postaw wartownika" Harper Lee - recenzja

Śmierć Boga

 

Doskonale pamiętam mój zachwyt po przeczytaniu Zabić drozda, łzy i to rozlewające się po całym ciele uczucie nostalgii. Dlatego gdy tylko zobaczyłam wiadomość dotyczącą wydania Idź, postaw wartownika po prostu wiedziałam, że ta książka znajdzie się na mojej półce. Później zaczęłam czytać o kontrowersjach, a mój zapał odrobinę zmalał. Teraz, po lekturze, odczuwam tylko zadowolenie z możliwości zapoznania się z historią dorosłej Skaut. Nawet pomimo faktu, iż Idź, postaw wartownika jest tylko niedoskonałą, pierwszą wersją Zabić drozda.

Znana z Zabić drozda Skaut jest już dorosłą kobietą, nazywaną przez wszystkich Jean Louise, choć dziecko nadal tkwi w jej wnętrzu, rozpychając się i pokazując swoją niezależność. Taką bohaterkę – bezkompromisową i upartą – spotykamy w drodze do Maycomb, jej rodzinnego miasta, do którego udaje się, by odwiedzić starego i coraz słabszego ojca oraz swojego przyjaciela i kochanka, Henry’ego, który nakłania Jean Louise do ślubu. Przyjazd do miejsca psot, wspomnień i zabaw staje się jednak czymś więcej niż zwykłym urlopem spędzonym z rodziną. Całkowicie zmieni on spojrzenie młodej kobiety nie tylko na samą siebie, ale także na ukochanego ojca i oddanego przyjaciela.

Autorka niespiesznie wprowadza nas w życie Jean Louise, w jej relacje z ciotką i ojcem oraz w skomplikowany związek z Henrym, przeplatając wydarzenia ze wspomnieniami bohaterki. To jej dzieciństwo, pełne uroku historie z lat naiwnej młodości, są najmocniejszą stroną Idź, postaw wartownika. Nic więc dziwnego, że wydawca Harper Lee po przeczytaniu książki powiedział jej, by skupiła się przede wszystkim na retrospekcjach. To w nich każdy fan Zabić drozda odnajdzie wyraźny ślad tego kultowego dzieła. Choć sam proces, będący głównym wątkiem powieści z 1960 roku, jest jedynie ledwie zaznaczony, to inne wspomnienia Jean Louise na pewno zyskają Waszą sympatię i niejednokrotnie wywołają uśmiech. Czuć w nich tęsknotę za dzieciństwem, za latami beztroski i bezpieczeństwa, które zapewniała już sama  myśl o ojcu, stojącym na straży swoich dzieci. Wizje szczęśliwego dzieciństwa wybrzmiewają tym silniej, im bardziej zagłębiamy się w wydarzenia, które burzą światopogląd Jean Louise.

Zabić drozda jest powieścią o sile lęku przed innością i problemie segregacji rasowej. Chociaż Harper Lee mocno zaznacza kwestie rasowe w Idź, postaw wartownika, nie mogę powiedzieć, by była to powieść bazująca jedynie na tym. Autorka w znacznym stopniu nawiązuje do niezadowolenia wielu obywateli USA w sprawie nadania Afroamerykanom  pełni praw, opierając na tym konflikt pomiędzy Jean Louise i Atticusem. To właśnie ta znacząca różnica zdań nadaje powieści rozpędu i prowadzi do ukazania rzeczywistej problematyki Idź, postaw wartownika.

– ... ty zaś, moja panno, urodzona z własnym sumieniem, gdzieś po drodze przywarłaś jak pąkla do sumienia swego ojca. Dorastałaś – i wreszcie dorosłaś –  zupełnie nie znając samej siebie, zaś Atticusa mylnie biorąc za Boga.

Harper Lee skupia się na zobrazowaniu relacji ojca i córki, która, poddana ciężkiej próbie spowodowanej znaczącymi różnicami poglądów, może rozpaść się na małe kawałki. Jednak pod warstwą wydarzeń tkwi jeszcze ich sedno – owe zrośnięte sumienia Jean Louise i Atticusa, które zostały rozdzielone przemocą. Autorka w piękny sposób ukazuje ból dorastania, odcięcia się od wizerunku ojca-Boga i wykreowanie obrazu rzeczywistego, w którym skazy i wady nie są spychane w podświadomość. Idylliczne miasteczko z lat dzieciństwa, istniejące tylko w wyobraźni bohaterki, również zostaje zrównane z ziemią, co pomaga jej na dobre się z niego wydostać i odnaleźć swoje miejsce na ziemi, nowy dom. Jean Louise, choć ma już dwadzieścia sześć lat, dopiero w momencie największego kryzysu wiary jest w stanie rozpaść się i poskładać na nowo, jako niezależna jednostka.

Idź, postaw wartownika jest niewątpliwie ciekawym doświadczeniem literackim. Możemy bowiem poznać dorosłą Skaut z jej rozterkami i problemem w odnalezieniu swojego ja, będąc jednocześnie świadkiem rozwoju autorki, która przejmującą historię o trudzie zniszczenia obrazu ojca, przemieniła w arcydzieło światowej literatury –

Zabić drozda.

Tym razem wstrzymam się od oceny

Autor: Nelle Harper Lee

Tytuł: Idź, postaw wartownika

Data wydania: 4.11.2015

Wydawnictwo: Filia

Liczba stron: 368