Hank, szczery facet
Przez rodziców nazwany – Henry Charles Junior, na okładkach – Charles, w powieściach i opowiadaniach – Henry, a dla znajomych po prostu Hank. Wiele imion, ale twarz jedna i niezmienna, brzydka i poznaczona starymi bliznami po ogromnych pryszczach, z pijackim nochalem i małymi oczkami. Mowa oczywiście o Charlesie Bukowskim, szczerym do bólu pisarzu i, jak pokazuje nam po raz kolejny, równie szczerym człowieku.
Jest rok 1980. Ferdnanda Pivano, włoska
tłumaczka i krytyczka, przyjeżdża do Stanów Zjednoczonych na rozmowę z jednym z
najbardziej niepokornych pisarzy amerykańskich, znienawidzonego przez
feministki i uwielbianego przez zwykłych czytelników, którzy odnajdują się w
brutalnej, smutnej wizji rzeczywistości, jaką Bukowski przedstawia w swoich
opowiadaniach i powieściach, a nawet wierszach. Nie jest to rozmowa o
literaturze, o pisarstwie, bo Bukowski zżymał się na samą myśl o tym, że musi
udzielić wywiadu i po raz setny odpowiadać na te same, nudne pytania. Pivano
postarała się, by jej wizyta w domu pisarza przebiegła raczej jak przyjemne
spotkanie przy winie (choć sama nie piła), niż agresywne lub napuszone
przepytywanie z ulubionych lektur czy twórczych rytuałów.
Gdybym
poszedł do psychiatry i dowiedział się, gdzie krzyżują się wszystkie przewody w
moim mózgu, i dał je wyprostować, wtedy zacząłbym głaskać dzieci po główkach i
uśmiechać się do jabłoni, a potem szedłbym na górę, żeby pisać. Pisałbym jakieś
gówna, których nikt nigdy by nie czytał, ponieważ byłoby tam wszystko to, co
ludzie mówią lub robią, albo udają, że mówią lub robią. Kiedy idę na górę, żeby
pisać, to taki, jaki teraz jestem. Bez żadnych ulepszeń.
Na książkę Śmieję się z bogami składają się dwie rozmowy Pivano z Bukowskim,
notatki dziennikarki, tekst Scena i ekran
oraz podsumowanie. I chociaż chciałabym powiedzieć, że z zapartym tchem
czytałam wywiad i to on był najmocniejszą stroną tej publikacji, byłoby to
wierutne kłamstwo. Owszem, rozmowa z Bukowskim po prostu nie mogła być zła,
przynajmniej nie dla kogoś, kto jego twórczość uwielbia w takim stopniu jak ja.
Jednak poruszane przez Pivano tematy – machismo, reakcja feministek na jego
twórczość, relacje z rodzicami czy nonkonformistyczna postawa eksponowana w
twórczości i życiu Bukowskiego – są nam doskonale znane z całej masy opowiadań
i kilku powieści. Szczerość i prostota z jaką autor opowiada o sobie i swoim
stylu bycia (pisanie, wyścigi, picie), to żadne novum dla kogoś, kto Bukowskiego
zna. A nie trudno go poznać, jeśli czyta się ze zrozumieniem jego utwory,
których, ze względu na jego niezwykłą płodność, jest mnóstwo. Zapis
wywiadów z Pivano staje się zatem bardziej ciekawostką, dodatkiem do tego, co
już wiemy i za co kochamy (bądź nienawidzimy) Bukowskiego.
Jednak prawdziwym rarytasem, wisienką na
torcie są notatki tłumaczki, jej interpretacje niektórych książek autora, które
poczynione są z niezwykłym wyczuciem i wrażliwością nie tylko zawodowej
krytyczki literackiej, ale przede wszystkim czytelniczki, która jest w stanie
docenić prostotę i bezpośredniość stylu Bukowskiego. Teksty Pivano mogą być
doskonałym podsumowaniem dla fanów twórczości Starego Świntucha, jak i idealnym
startem dla tych, którzy nie mieli jeszcze przyjemności poznać wspomnianych Na południe od nigdzie czy Kobiet. Uwagi włoskiej krytyczki
najlepiej udowadniają, że Bukowski to nie tylko poza, to nie tylko seks,
chlanie i wulgaryzmy, że tkwi w nich surowe piękno, rozdzierająca wręcz
samotność i brak nadziei.
Jednak nie brak w jego utworach humoru,
tak jak i nie brak go w jego życiu – wywiad z Pivano pokazuje to doskonale,
zwłaszcza że czasem dziennikarka zdaje się patrzeć na wszystko śmiertelnie
poważnie. Choć Bukowski nieraz otarł się o śmierć, jego życie było pasmem
kolejnych smutnych prac, jeszcze smutniejszych mieszkań we wstrętnych
dzielnicach i kobiet, które porządnie dawały mu w kość, nie bał się żartować,
często wrednie i agresywnie, innym razem całkowicie autoironicznie. Śmiał się
do samego końca.
Moja ocena: 7/10
Za możliwość śmiania się razem z Bukowskim, dziękuję
Tytuł: Śmieję się z bogami
Autorka: Fernanda Pivano (w rozmowie z Charlesem Bukowskim)
Data wydania: wrzesień 2016
Wydawnictwo: Wydawnictwo w podwórku
