Sztuka kłamie, czytelniku!
Wszystko zaczęło się od graffiti, a właściwie nieudolnego graffiti – napisu namalowanego na jednym z budynków, które mija nasz bohater. I gdyby nie znacząca zmiana w jego życiu, gdyby nie śmierć ukochanej żony, Janis prawdopodobnie nie zauważyłby tego dziwacznego ciągu znaków: O7A sEFO.
Zauważa je jednak i z uporem człowieka,
któremu niewiele w życiu pozostało, stara się zrozumieć przekaz zawarty w
tytułowych tajemniczych inskrypcjach, nie przyjmując do wiadomości, że napis
może nie być szyfrem a jedynie bełkotem niespokojnej artystycznej duszy.
Podczas śledztwa Janis coraz bardziej zagłębia się w swoją przeszłość,
rozdrapuje stare rany i raz jeszcze przeżywa piękne chwile na zawsze
utraconej młodości.
Jednak autor postanawia dać swojemu
czytelnikowi coś więcej, niż wspomnienia nieszczęśliwego podstarzałego
mężczyzny, rozliczającego się ze swoją przeszłością. Panselinos wypełnia luki,
których Janis nie potrafi uzupełnić, dodaje poboczne historie i z maestrią
łączy je w harmonijną całość. Do naszego bohatera dołączają bowiem inne postaci
– przyjaciele, rodzina a także nieżyjąca małżonka, która pojawia się zarówno we
wspomnieniach, jako żyjąca, młoda dziewczyna, a także w teraźniejszości Janisa,
jako mara, przywidzenie, które niejednokrotnie konwersuje w biały dzień ze
swoim żyjącym mężem. Autor tworzy w ten sposób doskonale skrojoną historię
jednostki, która nie istniałaby bez pobocznych opowieści, bez przecinających ją
losów ludzi będących niespodziewanym (niespodziewanym dla głównego
zainteresowanego) dopełnieniem jego egzystencji. Stąd też dużo w Tajemniczych
inskrypcjach zbiegów okoliczności, sporo powrotów do przeszłości
rozpatrywanej z kilku punktów widzenia a także wiele tajemnic, które z początku
są jedynie nieśmiałym szkicem, by następnie stać się dziełem monumentalnym, ale
nadal nie skończonym. Prawda – dosłowna i dopowiedziana z każdej możliwej
strony historia, słowo, które ma tylko jedno znaczenie, gest bez podtekstu –
nie istnieje w tej powieści. Tu otrzymujemy tylko pewien jej wariant lub dwa,
który ma skłonić nas do myślenia o tym, jak prezentowałaby się pod innym kątem,
w innych okolicznościach.
Sporządzamy portrety miniatury innych, malując
z pamięci, zawsze bez prawdziwego modela, który by nam pozował. (...) Wszyscy
tworzymy biografie innych; czy to dlatego, że tak działa nasz mózg, czy że tak
nam wygodniej, czy też osoby te zadbały o to, by docierały do nas tylko te
fragmenty ich życia, które według nich powinniśmy poznać.
Choć autor wychodzi od motywu wręcz
sensacyjnego, jest on jedynie pretekstem, klamrą łączącą losy bohaterów. To,
czym rzeczywiście interesuje się Panselinos jest istota samotności a także
przemożny lęk, nie tyle przed śmiercią, co przed wiecznością, której nie
wypełniałaby obecność drugiej osoby. Janis jest mężczyzną zmuszonym do samotnej
egzystencji. Jego syn niezbyt przejmuje się losem staruszka, a przyjaciele,
których pozostało niewielu, zajęci są swoją własną smutną codziennością – poza tym,
odsunął się od nich jeszcze za życia Chloe. Pozostają mu więc koty i ciągłe
odwiedziny zmarłej żony. Sprawa graffiti staje się więc dla Janisa pewnego
rodzaju odskocznią od szarości każdego dnia. Przybiera jednak rozmiary obsesji,
która coraz silniej zamyka go w ramach wspomnień i wyobrażeń. Przyjaciele
podejrzewają poważną chorobę, jednak to nie ciało lecz umysł Janisa jest chory –
chory z samotności. Panselinos przedstawia swoim czytelnikom codzienność
bohatera przez pryzmat jego wspomnień, a także paranoi, ukazując przejmujący
lęk człowieka przed wieczną samotnością, ciszą, która skłania go do zagłębienia
się w siebie, poznania własnego ja, zagłuszanego przez lata towarzystwa
drugiego człowieka.
Prawda jest jedna. A na dodatek prosta.
Nikt nie chce umrzeć. A wszyscy umierają.
Psychiczna równowaga tych, którzy wciąż
istnieją, odnawia się po śmierci chorego; wymazują każdy ślad po zmarłym i żyją
dalej.
Janis nagle pozostał bez chorego i
przestał być b l i s k i m dla
kogokolwiek.
Tajemnicze inskrypcje to
literatura wielkiego formatu. Utwór, w który należy wygryzać się powoli, smakować
każde słowo, gdyż żadne z nich nie jest przypadkowe. Jednak przede wszystkim to
niesamowicie mądra, piękna i przytłaczająca historia samotnego człowieka powoli
godzącego się z własnym losem
To tak, jakby cię gwałcili. Na początku
się opierasz. Reagujesz, nie godzisz się na uległość.
Potem ciało przekonuje cię, że lepiej
będzie się poddać.
Nie wytrzymam już długo, szepcze ci w
momencie, gdy zapadasz w sen. Tak jest lepiej, odpuść sobie.
Moja ocena: 7/10
Za możliwość przeczytania książki dziękuję wydawnictwu
Autor: Alexis Panselinos
Tytuł: Tajemnicze inskrypcje
Tłumaczenie: Alicja Biaduń
Wydawnictwo: Książkowe klimaty
Liczba stron: 370
Gatunek: proza grecka, literatura
współczesna
