"Małżeństwo wagi półśredniej" John Irving - recenzja

 Irving wagi piórkowej

 

Irving to, obok Bukowskiego, najczęściej pojawiające się nazwisko na tym blogu. Nigdy nie ukrywałam, że mam ogromną słabość do tego autora, a książkami takimi jak Regulamin tłoczni win czy Świat według Garpa kupił moją miłość już na zawsze. Prawdą jest jednak, że jego twórczość bezustannie kręci się wokół kilku wybranych tematów, wątki powtarzają się, a bohaterowie nierzadko są do siebie bardzo podobni. Zarzuty o wtórność są zatem jak najbardziej uzasadnione. Czasem można przymknąć na nią oko i cieszyć się doskonałą powieścią. Innym razem – jak chociażby w przypadku Małżeństwa wagi półśredniej – nawet zagorzałemu fanowi może nie chcieć się bronić dość nijakich bohaterów i kiepsko rozłożonych akcentów fabularnych.

Seks w małżeństwie szybko staje się monotonny. W pewnym momencie pomysły na urozmaicenie życia erotycznego wyczerpują się i parze pozostaje wybór – przekroczyć pewną barierę czy odpuścić sobie. Małżeństwa Ucz i narratora oraz Edith i Severina postanawiają poeksperymentować, oczywiście ze sobą nawzajem. Wydają się doskonale rozumieć: narratora i Edith łączy miłość do literatury, natomiast Ucz i Severina burzliwa przeszłość w mrocznym, powojennym Wiedniu. Jak jednak można się spodziewać, w takim związku zawsze znajdzie się ktoś nieszczęśliwy, kto z czasem unieszczęśliwi całą resztę.

Tym, co u Irvinga chyba nigdy nie zawodzi, jest jego niepowtarzalny, lekki, humorystyczny styl. Chociaż Małżeństwo wagi półśredniej nie należy do jego najzabawniejszych powieści, czytelnik może spodziewać się absurdalnych sytuacji, które, w całej swojej dziwności, wywołują rozbawienie. Nie ważne czy jest to zazdrosna  para odrzuconych zalotników, czy sprzeczka męża i kochanka o to, które papierosy będą bardziej trujące dla żony jednego z nich – te drobne osobliwości pozwalają nam nie tylko rozpoznać styl autora, ale także poczuć pewnego rodzaju chaotyczność i groteskowość życia bohaterów. 

Niestety same postaci nie należą do najbardziej fortunnych w twórczości Irvinga. Być  może jest to kwestia objętości książki, a może zwykłego niechlujstwa, ale bohaterowie Małżeństwa wagi półśredniej zdają się być rozpisani na kolanie, bardziej jako wprawki powieściowe, niż rzeczywiste charaktery. Owszem, autor poświecił dużo miejsca, by opowiedzieć historię każdego z nich. Przeszłość jednak nie ma aż tak wielkiego znaczenia dla fabuły, by poświęcać jej tyle zapisanych stron. To teraźniejszość – a wraz z nią konflikty kochanków i drobne paranoje – są największą zaletą tej powieści. Niestety Irving zrezygnował z pogłębiania rysów psychologicznych postaci na rzecz snucia kolejnych historii o Wiedniu i zapasach. Jest jeszcze jeden powód, dla którego autor nie zajmuje się psychiką bohaterów. To oczywiście kwestia narratora, będącego częścią owego czworokąta i mającego swoje zdanie na temat każdego jego członka. I choć rozumiem ten zamysł, mający wskazywać na spoglądanie na kwestie pragnień i potrzeb przez pryzmat własnej osoby, niezależnie od układu, to zupełnie go nie pochwalam. Irving stracił naprawdę wiele oddając głos pierwszoosobowemu narratorowi i skupiając się tylko na jego „prawdzie”. Jestem przekonana, że Małżeństwo wagi półśredniej wyglądałoby dużo lepiej, gdyby autor zajął się odczuciami, bolączkami i paranojami swoich bohaterów, zamiast ich przeszłością, która niewiele wnosi do samej fabuły.

A ta, czego można się po Irvingu spodziewać, była naprawdę dobra. A raczej miała być, gdyż sam jej zamysł okazał się niestety lepszy od wykonania. Dużo ma to wspólnego z niewykorzystanym potencjałem postaci, gdyż to właśnie na nich, na tych charakterologicznych różnicach opiera się cała historia. Zabawa zapałkami niektórych  podnieca, innych przeraża, a jeszcze innym wydaje się doskonałym pomysłem na zemstę. W takim układzie zawsze ktoś ucierpi, zawsze ktoś zostanie pominięty lub zostawiony ze złamanym sercem. Irving nie mówi jednak, że mamy uważać na niszczący ogień, daleko mu do moralizatorstwa. Raczej przygląda się sytuacji z ogromnym zainteresowaniem. Brakuje w tym jednak miejsca dla czytelnika, który zaczyna rozumieć, o co w tej całej erotycznej grze chodzi. Autor zawsze potrafił mówić o rzeczach trudnych i niesmacznych tak, by dało się współczuć bądź zrozumieć bohaterów uwikłanych w skomplikowane relacje (chociażby pamiętny stosunek brat-siostra z Hotelu New Hampshire). Tym razem jednak coś zawiodło, a Małżeństwo wagi półśredniej ni to grzeje, ni ziębi. Szkoda. 

Moja ocena: 5/10

Za Irvinga wagi piórkowej dziękuję

 Autor: John Irving

Tytuł: Małżeństwo wagi półśredniej

Data wydania: 2.03.2018

Wydawnictwo: Prószyński i S-ka

Liczba stron: 272